Η αποτυχία κάθε πρόβλεψης από την πλευρά αυτών που σχεδίασαν και αυτών που συμφώνησαν να εφαρμόσουν μια τέτοια πολιτική είναι πρόδηλη και προκλητική. Από την άλλη έχουν πλήρως υλοποιηθεί οι προβλέψεις αυτών που υποστήριζαν ότι το εφαρμοζόμενο υπόδειγμα θα εγκλωβιστεί στη δίνη της περιορισμένης ρευστότητας και των υψηλών επιτοκίων επιφέροντας συνθήκες δυναμικής ύφεσης. Και οι λόγοι είναι απλοί και πασιφανείς.
Όταν εξασκείται και περιοριστική δημοσιονομική πολιτική και περιοριστική νομισματική πολιτική ο επιχειρηματικός κόσμος βρίσκεται αντιμέτωπος με συνθήκες συρρικνούμενης ζήτησης και αυξανόμενου κόστους χρηματοδότησης. Υπό αυτές τις συνθήκες η μόνη διέξοδος είναι ο περιορισμός του κόστους παραγωγής και εργασίας που όμως σε μια πολιτισμένη και δημοκρατική χώρα δεν επέρχεται ακαριαία, ούτε χωρίς κλυδωνισμούς ή καθυστερήσεις. Πόσο μάλλον στην Ελλάδα που το κόστος παραγωγής επιβαρύνεται από τις αγκυλώσεις και την αναποτελεσματικότητα του πολιτικού συστήματος, του πολιτικού προσωπικού και εν τέλει του δημόσιου τομέα εξαιτίας του πελατειακού πολιτικού συστήματος που το έχει διαμορφώσει. Επιπλέον δε, όταν υπάρχει ισχυρή παράδοση του συνδικαλιστικού κατεστημένου και η πολλαπλασιαστική δύναμη που εκμαιεύει μέσω των πελατειακών πολιτικών εξαρτήσεων.
Πέρα από αυτά τα πασιφανή υπάρχει και κάτι επιπλέον που διέφυγε επίσης τόσο από την τρόικα αλλά και από τον περί τα οικονομικά ελληνικό πολιτικό κόσμο. Η εξάρτηση της οικονομίας από τη ρευστότητα και άρα από τον περιορισμό της ήταν ιδιαίτερα μεγαλύτερη από την εκτιμώμενη. Και αυτό για δύο λόγους. Πρώτο, τα επιτόκια δανεισμού στην Ελλάδα είναι παραδοσιακά υψηλότερα από τα μέσα ευρωπαϊκά (ελέω του τραπεζικού ολιγοπωλίου που ενέχει και την Τράπεζα της Ελλάδος-ΤτΕ). Δεύτερο, η «φούσκα» της παραοικονομίας και της ανεξέλεγκτης υπερβάλλουσας ρευστότητας των μεταχρονολογημένων επιταγών (που λειτουργούσαν με τις ευχές του τραπεζικού συστήματος και της ΤτΕ), ήταν υποεκτιμημένη και όταν έσκασε υπό συνθήκες ύφεσης, επηρέασε τη δραστηριότητα της πραγματικής οικονομίας και εν τέλει την παρέσυρε σε ακόμα πιο δυναμική υφεσιακή δίνη.
Τα προβλήματα της πραγματικής οικονομίας και της παραοικονομίας, οι αρνητικές φημολογίες και προσδοκίες, στέρησαν τα κεφαλαιακά αποθέματα των τραπεζών και αυτές με τη σειρά τους περιόρισαν ακόμα περισσότερο τη ρευστότητα, δίνοντας νέα ώθηση στο φαύλο κύκλο της ύφεσης. Υψηλότερα επιτόκια, μεγαλύτεροι κίνδυνοι, μεγαλύτερη απαξία της οικονομίας και του πλούτου, μεγαλύτερη φοροδιαφυγή, φυγή, κρίση και φτώχεια. Ήταν και είναι σαφές. Δεν είχαν (και δυστυχώς δεν έχουν) διαβάσει καλά την ελληνική οικονομία, την διάρθρωση και τη λειτουργία της. Όμως, ο χρόνος που έχει παρέλθει σε μια λάθος οικονομική πολιτική δεν είναι χωρίς κόστος. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται πλέον σε καθεστώς διαχείρισης με ελάχιστους βαθμούς ελευθερίας. Τα σωρευμένα αδιέξοδα είναι πάρα πολλά και ο κυνισμός του πολιτικού προσωπικού μοναδικός. Παράλληλα, η επιδεινούμενη ευρωπαϊκή συγκυρία οδηγεί την παγκόσμια οικονομία σε νέα ύφεση που ουδόλως διευκολύνει την ελληνική περίπτωση. Υπάρχει άραγε διέξοδος στην τεχνοκρατική διοίκηση του κ. Παπαδήμα με τους 40+ υπουργούς και το ίδιο απαράλλαχτο στελεχιακό δυναμικό στις διοικήσεις οργανισμών επιχειρήσεων και φορέων του δημοσίου, τους ίδιους στις τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία, την ίδια πολιτική και τραπεζική νομεκλατούρα που μας έφερε μέχρι εδώ;
Πρέπει επιτέλους να σκεφθούμε και να πράξουμε αλλιώς. Να απομακρυνθούμε από τα περιορισμένα οράματα που προκύπτουν από την επαγγελματική αλλοτρίωση ληγμένων πολιτικών. Να υπερβούμε τις πελατειακές συμπεριφορές έναντι του δημοσίου, των κομμάτων και της πολιτικής και να επαναορίσουμε την πολιτική μας συνείδηση σε σχέση με την άδολη προσφορά στο κοινό συμφέρον, με μέριμνα για το κοινό μας μέλλον, με αξίες και ιδεολογία. Πρέπει τέλος να υιοθετήσουμε «εμμονές» κατευθύνσεων επί αναγκαίων αλλαγών που θα θίξουν τα ενδότερα του συστήματος. Αλλιώς οι προοπτικές ανάκαμψης και διαφυγής από αυτό το παθογόνο τέλμα θα είναι μακροχρόνιες εάν όχι τυχαίες.
«Εμμονή»1η. Πλήρης, ειλικρινής εφαρμογή των διαρθρωτικών αλλαγών που έχει ανάγκη η οικονομία και η κοινωνία ώστε η επιχειρηματική δραστηριότητα και η καθημερινότητα των πολιτών να απελευθερωθεί από το κόστος εξυπηρέτησης των ειδικών συμφερόντων και πελατειακών πολιτικών σκοπιμοτήτων.
«Εμμονή» 2η. Πλήρης και ουσιαστικός ανασχεδιασμός του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα με νέα περιγραφή ρόλων και αρμοδιοτήτων των δημοσίων υπαλλήλων επί νέων οργανογραμμάτων σε πολιτο-κεντρική βάση.
«Εμμονή» 3η. Ουσιαστικά μέτρα για την ενίσχυση της ρευστότητας μέσω των τραπεζών. Με θέσπιση ανώτατου ορίου επιτοκίου καταθέσεων στις μικρές και αφερέγγυες τράπεζες ώστε να περιοριστεί το κόστος χρήματος. Με συμφωνίες, δεσμεύσεις και νομοθετήσεις που θα καθοδηγούν τις τράπεζες σε κινήσεις διευκόλυνσης χρηματοδοτήσεων και περιορισμού του κόστους του χρήματος ακόμα και εάν αυτό οδηγεί σε λειτουργικά ζημιογόνες χρήσεις για τα επόμενα έτη.
«Εμμονή» 4η. Ουσιαστικός διάλογος για τον ανασχεδιασμό του πολιτικού συστήματος με θέσπιση ορίου χρόνου παραμονής σε εκλόγιμη θέση (θητείες), με κατάργηση του πρωθυπουργοκεντρικού μοντέλου και θέσπιση θεσμικών αντίβαρων, με πλήρη διαφάνεια και λογοδοσία των πολιτικών, με πλήρη κατάργηση των προνομίων και της ασυλίας, με θεσμοθέτηση μικρών εκλογικών περιφερειών.
«Εμμονή» 5η. Ανασχεδιασμός των προγραμμάτων πρόνοιας και μέριμνας με στόχο την ανάδειξη της κοινωνικής αλληλεγγύης στα εισοδηματικά αδύναμα και φτωχά στρώματα.
«Εμμονή» 6η και βασική επωδός. ΟΛΑ για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και των επιχειρήσεων ώστε να ανακάμψει η πραγματική οικονομία αποδίδοντας δουλειά στους ανέργους και περιορίζοντας ολοένα και περισσότερο το κρατικοδίαιτο, παραοικονομικό σύστημα του παρελθόντος.
* Ο κ. Γιάννης Τσαμουργκέλης είναι Διδάκτωρ του Παν/μιου της Οξφόρδης, Επίκουρος Καθηγητής Διεθνούς Οικονομικής στο Παν/μιο του Αιγαίου.
www.capital.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου